Khám phá lịch sử kiến trúc Việt Nam

 Nhà sử học người Pháp - Pierre Gourou từng nhận định: '' Kiến trúc Việt Nam là sự tổng hòa của nhiều yếu tố, từ bản địa đến ngoại lai, tạo nên một bản sắc độc đáo.'' Quả vậy, lịch sử kiến trúc Việt Nam là một hành trình dài, ghi dấu những giai đoạn du nhập và phát triển đầy biến động, góp phần tạo nên diện mạo kiến trúc đa dạng và phong phú của đất nước. Từ những ngôi nhà tranh vách đất đơn sơ đến những công trình đồ sộ, tráng lệ, kiến trúc Việt Nam luôn phản ánh tinh thần yêu nước, ý chí kiên cường và khát vọng vươn tới cái đẹp của người Việt Nam.

Lịch sử kiến trúc Việt Nam là một hành trình dài với nhiều giai đoạn phát triển, chịu ảnh hưởng từ nhiều nền văn hóa khác nhau. Dưới đây là tổng quan về các giai đoạn du nhập và phát triển chính của kiến trúc Việt Nam mà CHT HOME đã tổng hợp, mời bạn tham khảo.

Giai đoạn hình thành và phát triển (thế kỷ X - XIX)

Thời kỳ độc lập (thế kỷ X - XV):

• Bản sắc kiến trúc: Sau khi giành độc lập, kiến trúc Việt Nam bắt đầu hình thành bản sắc riêng, kết hợp những yếu tố bản địa với ảnh hưởng từ Trung Hoa và các nước láng giềng.
• Kiến trúc tôn giáo: Phật giáo và Đạo giáo phát triển mạnh mẽ, dẫn đến sự ra đời của nhiều công trình kiến trúc tôn giáo như chùa chiền, đình chùa, miếu mạo.
• Kiến trúc cung đình: Nhà nước phong kiến chú trọng xây dựng cung điện, lăng tẩm để thể hiện uy quyền.

Thời Lý - Trần (thế kỷ XI - XIV):

• Kiến trúc Phật giáo:
  • Phát triển mạnh mẽ với các công trình chùa chiền, tháp đồ sộ như chùa Một Cột, tháp Báo Thiên (thời Lý), chùa Phổ Minh, tháp Bình Sơn (thời Trần).
  • Kiến trúc chùa chiền thời Lý thường có bố cục mặt bằng hình chữ "口" (khẩu) hoặc chữ "王" (vương), với các công trình như Tam quan, Tiền đường, Chính điện, nhà Tổ, nhà Tăng.
  • Kiến trúc chùa chiền thời Trần có xu hướng quy mô hơn, với bố cục phức tạp hơn và nhiều công trình phụ trợ.

• Kiến trúc cung đình:
  • Được chú trọng xây dựng với quy mô lớn, thể hiện uy quyền của nhà nước phong kiến.
  • Hoàng thành Thăng Long là một ví dụ tiêu biểu cho kiến trúc cung đình thời Lý - Trần.
• Đặc điểm kiến trúc:
  • Sử dụng vật liệu địa phương như gỗ, tre, gạch, ngói.
  • Kỹ thuật xây dựng ngày càng được nâng cao.
  • Họa tiết trang trí đa dạng, mang đậm dấu ấn văn hóa dân tộc.

Thời Lê - Nguyễn (thế kỷ XV - XIX):

• Kiến trúc cung đình:
  • Đạt đến đỉnh cao với các công trình như Hoàng thành Thăng Long, Kinh thành Huế.
  • Kiến trúc cung đình thời Lê có xu hướng đơn giản, thanh lịch, trong khi kiến trúc cung đình thời Nguyễn có quy mô đồ sộ, hoa lệ.

Giai đoạn thuộc địa Pháp (cuối thế kỷ XIX - giữa thế kỷ XX)

Bối cảnh lịch sử:

Cuối thế kỷ XIX, thực dân Pháp xâm lược Việt Nam và thiết lập chế độ thuộc địa. Sự kiện này đã tác động mạnh mẽ đến mọi mặt của đời sống xã hội Việt Nam, trong đó có kiến trúc.

Ảnh hưởng của kiến trúc Pháp:

• Phong cách kiến trúc thuộc địa: Người Pháp mang đến Việt Nam các phong cách kiến trúc châu Âu như kiến trúc cổ điển Pháp, kiến trúc tân cổ điển, kiến trúc Art Nouveau, kiến trúc Art Deco.
• Vật liệu xây dựng mới: Các vật liệu xây dựng mới như xi măng, sắt thép, kính được du nhập vào Việt Nam và được sử dụng rộng rãi trong xây dựng.
• Kỹ thuật xây dựng tiên tiến: Kỹ thuật xây dựng tiên tiến của phương Tây cũng được áp dụng vào Việt Nam, giúp xây dựng các công trình có quy mô lớn và độ bền cao.

Một số công trình kiến trúc tiêu biểu:

• Nhà hát Lớn Hà Nội: Mang đậm phong cách kiến trúc cổ điển Pháp.
• Dinh Toàn quyền Đông Dương (nay là Phủ Chủ tịch): Mang phong cách kiến trúc tân cổ điển.
• Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội (nay là Đại học Quốc gia Hà Nội): Kết hợp phong cách kiến trúc Pháp với kiến trúc truyền thống Việt Nam.

 

Giai đoạn thuộc địa Pháp đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử kiến trúc Việt Nam. Sự du nhập của các phong cách kiến trúc châu Âu đã làm phong phú thêm diện mạo kiến trúc Việt Nam. Tuy nhiên, cũng có những ý kiến cho rằng, sự ảnh hưởng của kiến trúc Pháp đã làm mất đi một số yếu tố bản sắc truyền thống của kiến trúc Việt Nam.

Giai đoạn hiện đại (từ giữa thế kỷ XX đến nay)

• Kiến trúc xanh: Xu hướng kiến trúc xanh ngày càng được quan tâm và phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam. Các công trình kiến trúc xanh chú trọng đến việc sử dụng năng lượng hiệu quả, tiết kiệm tài nguyên, giảm thiểu tác động đến môi trường.
• Kiến trúc bền vững: Kiến trúc bền vững là một xu hướng quan trọng khác của kiến trúc Việt Nam hiện đại. Các công trình kiến trúc bền vững được thiết kế để có thể tồn tại lâu dài, đáp ứng nhu cầu sử dụng của hiện tại và tương lai.
• Kiến trúc thông minh: Kiến trúc thông minh là xu hướng ứng dụng các công nghệ thông tin và truyền thông vào kiến trúc, giúp tạo ra những không gian sống và làm việc tiện nghi, an toàn và hiệu quả.
• Kiến trúc truyền thống được cải tiến: Nhiều kiến trúc sư Việt Nam đã và đang nỗ lực cải tiến kiến trúc truyền thống, kết hợp những giá trị văn hóa truyền thống với các yếu tố hiện đại để tạo ra những công trình độc đáo, mang đậm bản sắc Việt Nam.

 

Một số công trình kiến trúc tiêu biểu:

• Landmark 81: Tòa nhà cao nhất Việt Nam, biểu tượng cho sự phát triển của kiến trúc hiện đại Việt Nam.
• Bảo tàng Hà Nội: Một công trình kiến trúc độc đáo, kết hợp giữa phong cách hiện đại và truyền thống.
• Nhà ga T2 Nội Bài: Một công trình kiến trúc hiện đại, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

Giai đoạn hiện đại đã và đang chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của kiến trúc Việt Nam. Sự đa dạng về phong cách, ứng dụng công nghệ mới, quan tâm đến các vấn đề môi trường và xã hội là những yếu tố quan trọng giúp kiến trúc Việt Nam ngày càng phát triển và hội nhập với thế giới.

Ngoài ra, kiến trúc Việt Nam còn có một số đặc điểm khác như:

• Tính cộng đồng: Kiến trúc Việt Nam thường mang tính cộng đồng cao, thể hiện qua các công trình như đình làng, nhà rông.
• Tính linh hoạt: Kiến trúc Việt Nam có tính linh hoạt cao, có thể dễ dàng thay đổi và điều chỉnh để phù hợp với nhu cầu sử dụng.

Đừng quên theo dõi CHT HOME – đơn vị xây dựng nhà ở trọn gói tại Quảng Nam & thiết kế nhà đẹp Quảng Nam để nhận thêm những thông tin hữu ích về cuộc sống nhé! Cảm ơn bạn đã đọc bài viết.